Onlangs raakte ik met iemand in gesprek, die nog niet zo heel lang op de “boerenbuiten” woont. Ik vroeg hem: “Is het hier niet ontzettend stil? Ik zou daar, denk ik, heel veel moeite mee hebben”. “In het begin had ik er ook wel last van”, zei die, “maar tegenwoordig geniet ik ervan met volle teugen. Ik hóór de stilte. En die klinkt als een mooie symfonie. Ik hoor allerlei vogels fluiten, die ik vroeger nooit hoorde. En moet je eens luisteren naar het ruisen van de bomen! Fantastisch toch!?” “Natuurlijk”, dacht ik, “stilte is mooi. Maar altijd die stilte om je heen!?”

Ik heb later nog eens terug gedacht aan dat gesprek. Eigenlijk is stilte best wel kostbaar. Er zijn niet zo heel veel stille momenten. Bovendien: stilte kan je onrustig maken, wat onthand. Stilte werpt je terug op jezelf, kan zelfs confronterend zijn. Maar ze kan ook prachtig zijn, bijna overweldigend. Ze kan als muziek in je oren klinken. Stilte kan je leren zien met nieuwe ogen. Ze kan nieuw doorzicht, nieuw perspectief aanreiken. Zo herinner ik me nog heel goed, dat ik afgelopen zomer op een vroege morgen mijn fiets pakte en heel alleen over het betonnen fietspad langs de Linge peddelde. Niemand te zien of te horen. Aan de horizon stak het kasteel van Doornenburg af tegen de hel blauwe hemel. Fluisterend wuifde het riet me toe: stil, luister, zie. En ik hoorde het “morgengebed” van een mij onbekend vogeltje, dat zijn schuilplaats had gevonden tussen het groene oevergewas. Ik zag het bonte palet met de meest mooie kleuren van wilde bloemen en distels. Mama waterhoen zwom met haar kroost achter zich aan als speelden ze samen treintje in de nabijheid van de Betuwelijn. Twee zwanen lagen met een zekere trots stil op het water gewoon maar zwaan te zijn. Stilte, schoonheid van de natuur: ze raakten me, zo maar. Even was het alsof God de stilte vulde. Het voelde weldadig aan. Er was iets van “heelheid” in me. En het machtige Doornenburgse kasteel gaf vanuit zijn verleden klank aan mijn vertrouwen in een God “als een vaste burcht” zoals Bach dat ooit aan de stilte had toevertrouwd. Stilte als een oase, waar je gewoon maar even mag zijn en die je zicht geeft op schoonheid.

Stilte als een oase, waar je gewoon maar even mag zijn en die je zicht geeft op schoonheid.

Stilte kun je – juist in deze maand waarin we onze lieve doden gedenken – ook voelen op het kerkhof. Je staat stil voor het graf van iemand, die je heel dierbaar is. Je leest de naam, die gegrift staat in het koude marmer. In de stilte voel je weer de warmte van liefde en van nabijheid, ook al lijkt de kloof van de dood onoverbrugbaar. De naam wordt een verhaal en klinkt als een ander woord voor liefde. Hij of zij treedt als het ware opnieuw binnen in je leven. Van binnenuit komen er woorden in je op en je voelt bijna vanzelfsprekend het antwoord van gene zijde. In de stilte voel je opnieuw de pijn van het gemis, maar ook de dankbaarheid om wat je samen hebt gedeeld. Zijn of haar dood stelt ook vragen naar je eigen leven. Je voelt je eigen broosheid en je weet – je kunt er niet om heen – dat je eigen leven onvermurwbaar richting dood gaat. Wellicht roept het de diepe wens op, dat er ooit ook eens iemand jouw naam leest en opnieuw de warmte voelt van je aanhankelijkheid en je hartelijkheid. Dat die je nu al uitdaagt tot liefdes- of vriendschapsband, die verder reikt dan de dood. De stilte van het kerkhof in november kan ook iets in je oproepen van het “huis van de Vader, waar ruimte is voor velen” of van “een nieuwe hemel en een nieuwe aarde”, van “God alles in allen”. Oude beelden van een diep verlangen en van een goddelijke belofte. Ze kunnen je dragen en gaande houden.

Luisteren naar de stilte kost inspanning en soms overkomt het je gewoon. Het zijn kostbare ogenblikken waarin je iets van eenheid en verbondenheid voelt. Het kan je dankbaar stemmen; en ook je ogen, je oren en vooral je hart openen voor het mysterie, dat het leven ook is. Ik denk, dat Guido Gezelle gelijk had toen hij dichtte: “Als de ziele luistert, is het al een taal dat spreekt”.

Pastor Wim Holterman osfs