Elk van de zeven kerken in ons Lingewaardse samenwerkingsverband, ademt een heel eigen sfeer. Van elke kerk is een heleboel te vertellen: over de architect, de bouwstijl, het interieur. Sommige kerken herbergen in hun binnenste bijzondere (soms oude) beelden, meubilair, een bijzondere preekstoel, glas-in-loodramen en zo meer. Ik ga u wat vertellen over Maria Onbevlekte Ontvangenis die in verschillende kerken in het Lingewaardse te zien is. Wie is zij? Waar komt ze vandaan? Hoe kun je haar herkennen?

Het kerkelijk dogma van de onbevlekte ontvangenis (immaculata conceptio) werd door paus Pius IX in zijn bul Ineffabilis Deus in 1854 afgekondigd. Onbevlekt ontvangen wil zeggen dat Maria vrij was van de erfzonde, toen zij in de schoot van haar moeder Anna ontvangen werd. Het feest van de Onbevlekte Ontvangenis wordt op 8 december gevierd. Het werd in 1478 door paus Sixtus IV geïntroduceerd en in 1708 door paus Clemens XI aan de officiële kerkelijke feestdagenkalender toegevoegd. Het feest van Maria-Geboorte wordt 9 maanden na het feest van de Onbevlekte Ontvangenis gevierd: op 8 september. Ook Jezus, de vrucht van Maria's schoot, is zonder erfzonde geboren.

Al vóórdat het feest van Maria Onbevlekt Ontvangen door paus Sixtus IV werd geïntroduceerd, leefde de overtuiging dat Maria, de moeder van Jezus, niet belast kon zijn met de erfzonde. Ze was te heilig en te zuiver. Op allerlei manieren hebben mensen daar in de loop der tijden uiting aan gegeven.

Een greep uit de rijke symboliek en iconografie.

Al vanaf de 13e eeuw gold de ontmoeting van Joachim en Anna als symbool van Maria's onbevlekte ontvangenis. Het proto-evangelie van Jakobus (dit behoort niet tot de officiële kerkelijke canon), vertelt de ontroerende geschiedenis van de ouders van Maria, Joachim en Anna, haar geboorte en jeugd en haar huwelijk met Jozef. Joachim en Anna waren kinderloos gebleven. Eens was Joachim lange tijd van huis. Hij had zich teruggetrokken in de woestijn om te vasten en zich te bezinnen. Zijn vrouw Anna wist niet waar hij was en was zeer ongerust. Uiteindelijk bereikte haar het bericht dat Joachim onderweg was naar huis. Volgens de legende zou het echtpaar elkaar ontmoet hebben bij de Gouden Poort in Jeruzalem, nadat ze gewaarschuwd waren door een engel. Bij deze ontmoeting zou Anna haar kind in de moederschoot ontvangen hebben.

In de 16e eeuw worden beelden van Sint Anna-te-Drieën in verband gebracht met de Onbevlekte Ontvangenis. Sint Anna, Maria en Jezus vormen een beeldengroep. De nadruk ligt hier op de geboorte van Maria uit Anna en van Jezus uit Maria.

Uit deze tijd stamt dit gebed dat aan het Wees Gegroet doet denken:
Wees gegroet, gij, vol van genade, de Heer is met u, uwe genade zij met mij.
Gezegend zijt gij onder de vrouwen en gezegend zij de H.Anna, uwe moeder, uit wie gij zonder vlek en zonder zonde voortgekomen zijt, o maagd Maria;
uit u is geboren Jezus Christus, de zoon van de levende God. Amen.

Vanaf de 16e eeuw wordt de Onbevlekte Ontvangenis steeds vaker uitgebeeld als (jonge) vrouw, staande op de maansikkel, die meestal boven de wereldbol geplaatst is. Met haar voet vertrapt ze de kop van een slang. Dikwijls werkt ook het goddelijk Kind mee, doordat het zijn voetje op de kop van het monster zet, of doordat het vanaf de arm van zijn moeder de slang onder haar voet doorsteekt met een speer die in een kruis eindigt.

De vrouw die op de wereldbol staat en de slang vertrapt treffen we ook aan in de kerk van O.L. Vrouw ten Hemelopneming van Huissen-Stad. De kroon die ze op haar hoofd droeg is verloren gegaan en de oorspronkelijke kleuren zijn afgeloogd. (Zie hiervoor het artikel dat in het Carillon heeft gestaan). Ook zie je vaak dat de Vrouw een kroon van sterren op haar hoofd heeft.

Deze Vrouw wordt in verband gebracht met het verhaal uit het boek Openbaring. (Openbaring 12,1-7 "de vrouw en de draak"). Zó wordt ze bezongen:
Een vrouw verschijnt gekleed in licht,
een sterrenkrans om haar gezicht;
de zonnegloed is haar gewaad,
de maan de grond waarop zij staat.

De slang die vertrapt wordt is het symbool van het kwaad dat op de aarde overal aanwezig is. Kwaad, dat ook in onszelf aanwezig is en voortdurend onze relatie met God, met onze medemens en met onze omgeving verstoort. Als we het kwaad in onszelf erkennen zetten we een eerste stap om de relaties die verstoord zijn te herstellen. Om weer opnieuw contact te krijgen met God, Oorsprong en Bron van ons bestaan. Om héél (heil, heilig) te worden, naar lichaam en ziel. Van deze heelheid en heiligheid is de Onbevlekte Ontvangenis eveneens het symbool. Ze verschijnt in Lourdes aan ons als de Onbevlekte Ontvangenis, die uitnodigt tot herstel van verstoorde relaties; ze nodigt ons uit op zoek te gaan vanuit de gebrokenheid van ons bestaan, naar God, Oorsprong en Bron van ons bestaan. (Bron: Boete en verzoening, jaarthema Lourdes 2007, door Herman Andriessen).

Wij zingen tot slot:

Wij zijn het volk van God op reis,
van slavenland naar paradijs;
zie voor ons uit trekt in de nacht,
de vrouw die ons de morgen bracht.

pastor Coby Roelofs